Rollenspel op de radio

Overzicht

De leerlingen krijgen inzicht in de meest elementaire handelingen die gepaard gaan met een optreden voor de radio en doen eerste ervaringen op met rollen zoals onderzoeker, technicus, acteur, schrijver, producent, regisseur en toneelmeester (inspiciënt). Afhankelijk van de aspecten waarop de leerlingen zich voor jou moeten concentreren, neemt dit project gewoonlijk drie tot vijf lessen in beslag, wil je het helemaal tot zijn recht laten komen. Tegen het einde van dit project hebben de leerlingen een tastbaar product van wat ze geleerd hebben, dat ze aan anderen kunnen laten zien.

Beschrijving

Geef je leerlingen de kans om te luisteren naar een professioneel geproduceerd hoorspel. Bijvoorbeeld een hoorspel gemaakt op basis van de boeken van Pieter Aspe. In dit fragment zit geen controversieel materiaal en alle episodes zijn voorzien van geluidseffecten, een van de belangrijkste aspecten van dit project.

Op dit punt moet je beslissen of je wil dat je leerlingen a) hun eigen hoorspel schrijven, b) een script gebruiken dat jij hen geeft of c) een bestaand radioscript of een passage uit een boek (bv. een hoofdstuk uit een roman) herschrijven of aanpassen. Wat je ook beslist, het is altijd goed om hen een werkbaar voorbeeld van het genre te geven, dan krijgen ze zicht op het standaard format en zien ze hoe ze dialogen, geluidseffecten, regieaanwijzingen enz. moeten voorstellen.

Verdeel de leerlingen in groepen, dat maakt het meestal makkelijker om de rollen toe te wijzen (zie lijst van rollen in Overzicht). Als je leerlingen graag verschillende rollen willen ervaren, kun je de oefening herhalen waarbij individuele leerlingen met elkaar van rol wisselen.

Als ze hun script hebben, moeten ze een lijst opstellen van de geluidseffecten die ze nodig hebben. Het kan bv. gaan om ‘vogelzang’, ‘rinkelende sleutels’, en ‘iemand die een kopje thee zet’. Dan moeten ze beslissen of ze elk geluidseffect het best van het internet halen dan wel of ze het zelf produceren in een ‘studio’. Voor de geluidseffecten die ze in de studio maken, kunnen ze software voor geluidsopname gebruiken om een soort van database samen te stellen met geluidseffecten die ze nodig hebben. Wij gebruiken graag Audacity omdat het heel gebruiksvriendelijk is. Andere geluidseffecten halen ze het best van het internet, ‘vogelzang’ bv. is op de meeste locaties moeilijk op te nemen zonder interferentie. Voor effecten die moeilijk te vinden zijn gebruiken wij SoundBible.

Als ze hun verzameling geluidseffecten hebben, zijn ze klaar om hun hoorspel in te oefenen. Zijn ze in kleine groepjes verdeeld, dan kunnen de oudere leerlingen verschillende rollen vervullen, bv. acteren en zich bezighouden met de geluidseffecten. Zijn de groepen groter, dan kunnen de jongere leerlingen zich toeleggen op het goed vertolken/vervullen van hun rol. Als ze klaar zijn en hun rollen en verantwoordelijkheden naar behoren vervullen, laat je hen een eerste opname maken. Nogmaals, Audacity of iets van die aard is hier goed voor, maar je hebt twee computers nodig waarop software voor opname draait – één om de uitvoering op te nemen en één om de geluidseffecten te laten horen. De geluidseffecten die de leerlingen gemaakt hebben voor ‘productie in studio’ kunnen ofwel vooraf opgenomen worden of live uitgevoerd worden door een lid van de groep – dit is heel plezant! Idealiter moet elke acteur, elke geluidseffectenspecialist en elke leerling die de geluidseffecten live vertolkt een microfoon hebben, maar waarom zouden ze niet allemaal tegelijk rond één enkele microfoon hun ding staan te doen? De kwaliteit zal misschien niet zo goed zijn maar het globale resultaat komt grotendeels op hetzelfde neer.

Als ze gedaan hebben, laat je hen naar hun opnamen luisteren en hun optreden evalueren. Producenten en regisseurs moeten voor elk groepslid algemene opmerkingen ter verbetering noteren. Als ze hun eigen evaluatie en die van hun klasgenoten met elkaar gedeeld hebben, laat je hen een laatste opname maken. Die finale opname kun je uploaden naar de schoolwebsite of een podcast maken en aan de leerlingen geven om te uploaden naar hun pagina’s op sociale media.

Benodigde tijd: 3-4 uur

Middelen

Toegang tot het internet
Minimum pc’s x 2
Minstens 1 microfoon
Ideeën voor geluidseffecten geproduceerd in een studio (leerlingen vinden het leuk om die zelf af te halen).
Hoorspelscenario’s

Hints & tips

Als je leerlingen gebruikmaken van bestaande scripts (d. i. scripts geschreven door anderen) dan mag je niet toelaten dat ze hun werk in het openbaar publiceren want het zal beschermd zijn door de wet op de auteursrechten. Dat geldt ook voor aangepaste teksten.
Zorg ervoor dat je de toestemming van de ouders hebt als je werk wilt publiceren van leerlingen die te herkennen zijn in de opname, d.i. diegenen die acteren.