E-encyclopedie

OVERZICHT
Dit is een variant op het traditionele thematische project. Het is geschikt om projecten over om het even welk thema op te zetten, bv. dieren, geschiedenis of aardrijkskunde of een specifiek subthema, bv. paarden, de Romeinen of India. In dit voorbeeld onderzochten leerlingen kevers. Meer nog, het maakte kinderen vertrouwd met de wiki, een digitaal middel ontworpen voor het samenwerken in de klas dat ze honderden keren opnieuw kunnen gebruiken.

BESCHRIJVING
Begin de les door te praten over wiki’s. Leg uit dat een wiki een verzameling van webpagina’s is, zo opgebouwd dat iedereen die ze betreedt nieuwe eigen informatie kan aanleveren en inhoud die er al staat kan aanpassen. Het is ook de naam van de online toepassing die ons in staat stelt pagina’s te creëren, te bewerken en te koppelen. In principe is een wiki een on-line middel om in een geest van samenwerking te werken en informatie te delen.
Laat je klas een aantal pagina’s uit Wikipedia zien en leg uit wat het is – een encyclopedie die gebouwd is door de gebruikers. Laat ze als je wilt een gedrukte encyclopedie zien en vraag wat volgens hen de verschillen en de voor- en nadelen zijn.
Doorzoek een Wikipediapagina en klik op alle knoppen die je normaal niet gebruikt,zoals de knop die je de geschiedenis van een inzending laat zien. Als de kinderen oud genoeg zijn, kun je ook van de gelegenheid gebruikmaken om de Wikileakskwestie te bespreken en de vraag of ze vinden dat er controle moet zijn over wat er op het web gepubliceerd wordt.
Leg uit dat ze hun eigen encyclopedie gaan maken met behulp van een wiki.
Er zijn veel gratis programma’s om je eigen wiki mee te maken. Wij gebruikten Wikispaces omdat het volgens ons het gemakkelijkste is. Andere online toepassingen om te proberen zijn PBWiki of WikiMedia. Scholen die Smartschool gebruiken, kunnen ook de module wiki gebruiken.
Om uit te vissen hoe je het zelf kunt doen, ga je gewoon naar de homepage en volg je de instructies. Je wordt hier op een interactieve manier door de website geloodst – ga mee! Zodra je het onder de knie hebt, laat je de leerlingen het ook bekijken. Het is belangrijk dat je dit doet voordat de kinderen beginnen te werken want wiki’s zijn heel handig om in een geest van samenwerking te handelen en werk in uitvoering te organiseren en te delen – het daagt je als het ware uit om eerst stof te verzamelen, en die dan te organiseren en te uploaden!
De leerling of de leerkracht kiest een relevant onderwerp – in ons geval was dat kevers – en leerlingen krijgen de taak om zo veel mogelijk informatie daarover te verzamelen. Stel eerst een lijst met subtitels op; dat helpt leerlingen om hun onderzoek en bevindingen te organiseren en ze vervolgens op de wiki te plaatsen.
Dit is een goede groepsactiviteit: verdeel de klas in groepen die elk verantwoordelijk zijn voor een of meer pagina’s. Bijvoorbeeld, een groep kan bij de vlinders kijken, een andere bij bijen of lieveheersbeestjes. Geef vervolgens elk lid van elke groep een specifieke rol, bv.bewerker, fotobewerker, copywriter, redacteur enz.
Het kan ook nuttig zijn om te bespreken welke soorten / bronnen van informatie er voorhanden zijn bv. tekst, afbeeldingen, foto’s, audio, video. Terwijl de leerlingen informatie aan het verzamelen zijn, moeten ze die onmiddellijk kunnen schikken en opslaan op de wiki. Het doel is om een online encyclopedie te creëren die andere leerlingen als bron kunnen raadplegen.
Om de inhoud te laden, moet je uitleggen dat een wikipagina gebruikmaakt van twee ‘modi’. De ‘normale modus’ is de reëel afgewerkte pagina zoals de lezer die ziet en die eruitziet als elke andere webpagina. Niet elke gebruiker kan die wijzigen. Daarnaast is er echter ook de ‘bewerkingsmodus’ die je op elke pagina kunt openen door op ‘edit’ te klikken. Deze optie kan voor alle gebruikers opengesteld worden, maar kan ook beschermd en beperkt worden tot speciaal daartoe aangestelde gebruikers die toegang hebben via een loginnaam en wachtwoord.
Dus, zelfs al zou elke leerling een specifieke taak hebben (bv. foto’s van lieveheersbeestjes verzamelen), toch kunnen ze ook de inhoud die anderen op andere pagina’s hebben opgemaakt, aanvullen. (Zo kunnen ze bv. een zeer goede YouTube-video over sprinkhanen vinden die ze dan kunnen toevoegen aan de pagina van een andere groep.)
Ze kunnen ook het werk van anderen wijzigen en die wijzigingen worden bewaard op de wiki. Bespreek met hen hoe ze zich zouden voelen als iemand inhoud veranderde of toevoegde op pagina’s die zij gemaakt hebben.

WAT HEB IK NODIG?
•   Toegang tot het internet.
•   Een digitale camera, audioapparatuur enz.
•   Wikispaces (of iets soortgelijks)

TOEGEVOEGDE WAARDE
Kinderen worden geconfronteerd met een veelzijdige taak. Ze moeten niet alleen maar relevante informatie verzamelen, ze moeten ook webinhoud creëren om het effectief te presenteren. Bovendien leren ze dat informatie delen een belangrijk onderdeel is van het communiceren over ideeën en het opbouwen van kennis en maken ze kennis met begrippen als ‘eigendom’, ‘publicatie/redactie’ en ‘toestemming’.

HINTS & TIPS
• De leerlingen moeten niet alleen informatie uit boeken en online zoekmachines leren halen, maar ook zelf informatie zoeken ‘in het veld’. Stel digitale apparaten ter beschikking en laat ze geluiden opnemen, foto’s nemen en zichzelf filmen terwijl ze ideeën en onderwerpen bespreken.
• In het begin, als je het nog niet zo vertrouwt, voel je dan vrij om widgets enz. in te brengen. Als je het leuk vindt om wiki’s te gebruiken, kun je beginnen met meer online toepassingen aan te brengen.

VEILIGHEID
Als je wiki toegankelijk moet zijn voor anderen buiten je klas of school, moet je ervoor zorgen dat de online gepresenteerde informatie licentievrij is.

ANDERE IDEEËN
Andere gelegenheden om dezelfde online toepassing te gebruiken:
•   Maak een wiki van personages uit boeken die ze individueel en in de klas lezen.
•   Maak een wiki met enkel ‘Geluiden’ – geluiden op school, in huis, in de straat, in de tuin enz.
•   Maak een bibliotheekcatalogus voor de klas.
•   Maak een wiki voor een klas van jongere leerlingen over een onderwerp dat ze bestuderen, bv. een wiki van kinderliedjes of types van gebouwen of wiskundige patronen.
•   Maak een persoonlijke wiki – bijzonder goed voor leerlingen die de overgang van de basisschool naar de middelbare school maken. Ze kunnen ermee starten in de basisschool (een lijstje met hun verwachtingen, angsten enz.) en ermee voortgaan in middelbare school. Ze kunnen ook “Mijn lievelingswerkstuk” uploaden of ‘Foto’s van ons op onze laatstejaarsuitstap’.
•    Bekijk een soortgelijk project in Roemenië.
•   Je kunt van zo veel dingen een wiki maken – probeer het!