Vanaf het ogenblik dat je leerlingen toelaat op het internet te gaan, kunnen ze in de problemen raken. Maar hetzelfde geldt ook als ze voor de eerste keer in de stad op stap gaan. Het risico is alleen groter in de stad. We willen hier niet luchtig over doen, maar we moeten het risico in het juiste perspectief zien.

Er zijn enkele basisregels

1. Beslis waar je leerlingen wel en niet op het internet kunnen gaan. Die beslissing kan geïntegreerd zijn in het schoolbeleid of ingegeven zijn door je eigen professionele overwegingen. Wees je bewust van jouw persoonlijke grenzen.
2. Het is moeilijk om te kiezen tussen online toepassingen (webtools) en software die je downloadt en installeert. Veel ICT-coördinatoren laten niet toe dat je de software zelf installeert.  Online toepassingen zijn vaak gratis, maar bieden tegelijk ook reclameboodschappen aan.
3. Als je online toepassingen op het interactieve bord gebruikt, moet je slechts één account onder jouw naam maken. Natuurlijk heb je tijdens je lesvoorbereiding de site al getest om er zeker van te zijn dat klikken op een link je nergens anders brengt dan waar je wil zijn. Iets waarvoor je moet opletten, is dat de meeste gratis sites, zoals YouTube, geld verdienen met het plaatsen van advertenties. De advertenties veranderen voortdurend. De meeste sites voor kinderen en jongeren gaan zeer verantwoord om met de advertenties die ze plaatsen, maar onder de sites die je mogelijk zou willen gebruiken zijn er ook die zich er niet zoveel van aantrekken. Doe dus toch maar net voor de les een lastminutecheck van de site die je gaat gebruiken, tenzij je graag uitlegt wat ze adverteren… lastig! Maar er bestaan add-ons die reclame weghalen, dat is vrij eenvoudig, Ghostery bijvoorbeeld.
4. Waarschijnlijk gebruik je een systeem dat door allerlei firewalls beschermd is. Zo niet, zal je software moeten (laten) installeren die ongepaste inhoud tegenhoudt nog voor je die te zien krijgt. Als dat niet lukt, kijk dan naar de instellingen van je zoekmachine of browser want je kan waarschijnlijk de filters aanpassen zodat je tenminste geen ongewenste afbeeldingen krijgt.
5. Vergewis je ervan dat  je antivirussoftware en antispyware geïnstalleerd hebt, zelfs al kan  vooral de antivirussoftware je computer vertragen.
6. Accounts, gebruikersnamen, e-mailadressen en wachtwoorden: we citeren in dit verband een praktijkgetuigenis uit het boek ‘Sociale media op school’^[1]:‘Wij gebruiken in onze school sociale media als leerinstrument. In sommige lessen kunnen leerlingen sociale media gebruiken. Dit is gekaderd in vakoverschrijdende eindtermen ICT: veilig leren omgaan met sociale media lukt best als je dit ‘beschermd’ kan oefenen! Daarnaast brengen we de leerlingen ook mediawijsheid bij, geven we hen informatie over privacy en leren we hen iets over de waarde van bronnen. Dit doen we door lessen te geven over hoe de leerlingen veilig moeten omgaan met sociale media, hoe ze veilige wachtwoorden kunnen ingeven en door informatie te verspreiden over privacyinstellingen op Facebook. We organiseren verder ook infoavonden voor ouders rond deze thema’s omdat de verantwoordelijkheid bij het gebruik van sociale media niet enkel bij de school ligt, maar ook bij de ouders.”
7. Bespreek enkele basisregels met je klas en schrijf ze op. Sommige kunnen verband houden met bovengenoemde aspecten, bv. “Verander nooit je wachtwoord zonder dat een leerkracht je dat opgelegd heeft”. Je hebt ook regels nodig in de zin van “Zeg online nooit iets kwetsends tegen anderen”, “Wees beleefd”, “Publiceer geen foto’s zonder de toestemming van degenen die erop staan”, “Praat niet met iemand van buiten de klas tenzij onder begeleiding van de leerkracht”, “Gebruik geen naam zonder het akkoord van de leerkracht”.
8. Voer controles uit, dit is niet snuffelen, maar beschermen. Controleer de geschiedenisinstellingen van je browser en zorg ervoor dat die de hele geschiedenis opslaat. Gewoonlijk kun je dit doen door bij ‘voorkeuren’ te gaan zoeken naar de tabs ‘beveiliging’ en ‘privacy’. Kijk na elke taak naar de geschiedenis. Door te kijken naar de sites die de leerlingen bezocht hebben kan je nagaan of ze geen ‘ongewenste’ sites bezocht hebben, maar daarnaast kan je ook zien hoe ze de taak hebben aangepakt. Wij zeiden altijd tegen de leerlingen dat we dit zouden doen; het hoeft geen geheim te zijn en het is belangrijk dat ze weten dat we hen beschermen, niet controleren, want dat zou impliceren dat we hen niet vertrouwen.
9. Wees realistisch, naar verluidt bezoekt een doorsnee kind zijn eerste pornosite bewust op de leeftijd van 8 jaar. Tegen de leeftijd van 9 jaar maakt 1 kind op 3 al gebruik van sociale media. Kinderen kunnen op elke leeftijd gepest worden en laten we niet vergeten dat het pesten niet op het internet werd uitgevonden! Het is daarom niet minder ernstig, integendeel. Waar het wel op wijst, is dat de toegang tot het internet verbieden duidelijk niet werkt. Misschien moeten we meer investeren in het aanleren hoe kinderen op een verantwoorde wijze met het web kunnen omgaan in plaats van de blokkades te versterken!

This post is also available in: Engels, Portugees, Portugal, Roemeens