Tijd is een illusie

OVERZICHT
Begrijpen hoe de wereld en alles eromheen over een bepaalde periode verandert, is essentieel om de begrippen dag, week, seizoen, jaar en in het algemeen het begrip tijd te snappen. Leerlingen kunnen analyseren hoe voorwerpen over een bepaalde periode kunnen veranderen, of het nu een groeiende plant is, schaduwen die overdag veranderen of zoals in dit geval een appel die vergaat.

BESCHRIJVING
Albert Einstein zei: ”tijd is een illusie”. Bespreek dit met de kinderen en leg hen uit dat jullie gaan proberen de tijd vast te leggen terwijl die aan het werk is. Gedurende een bepaalde periode zullen ze dagelijks een foto van een appel nemen. Een maand is meestal genoeg om een goed voorbeeld te verkrijgen, maar drie maanden is nog beter.
Plaats de appel op een schotel ergens waar hij heel de periode lang ongestoord kan blijven staan en waar hij makkelijk te fotograferen is. De appel om de paar dagen met water besproeien kan het proces vooruithelpen.
Plaats het fototoestel op een statief, neem een foto en laat het indien mogelijk tijdens de hele periode op zijn plaats staan. Kan dit niet, zorg dan dat het statief zeker niet verplaatst wordt of markeer de plaats op de vloer of tafel waar het moet staan. Het geheel moet zo ongestoord mogelijk blijven. De leerlingen moeten natuurlijk al die tijd het proces kunnen volgen, maar hun verwondering bij het zien van de eindfase zal er niet minder om zijn.
Neem elke dag een foto tot de appel uitgerot is. Laat de leerlingen bepalen wanneer dat moment gekomen is. Het kan één tot drie maanden duren, afhankelijk van de temperatuur, de vochtigheid enz. Als de reeks foto’s volledig is, laad je ze op naar de computer. Je kunt ze tonen met om het even welk programma dat op je computer geïnstalleerd is door er een slideshow mee/van te maken. Je kunt de beelden automatisch per seconde laten wisselen.
Je kunt ook een slideshow maken met een PowerPoint-presentatie. De foto’s moeten dan wel op exact dezelfde plaats op elke slide staan. Wij hebben de slidewissels op ‘Fade’ (vervagen) gezet en de tijd tussen elke slidewissel op 00,01 seconde. Later kun je de duur verlengen zodat de leerlingen het proces kunnen bestuderen. Maar in het begin heeft een snelle wisseling van slides het beste effect. Ze zijn nu klaar om hun tijdvideo te bekijken… maar bereid je voor op allerlei heel luide uitroepen van afkeer en walging.

Als de leerlingen – zoals gewoonlijk – hun werkjes met anderen willen delen, kun je de PowerPoint uploaden naar Slideshare en met de beveiligde code van Slidshare alles op de schoolwebsite plaatsen of op hun persoonlijke web- of Facebookpagina.
Nadien kun je opnieuw de kwestie ‘Is tijd een illusie?’ aansnijden. Wees gewaarschuwd, het wordt een geanimeerde discussie.

WAT HEB IK NODIG?
•   Digitaal fototoestel (met statief)
•   Een lekkere sappige appel
•   In plaats van PowerPoint kun je ook I-Move of Movie Maker gebruiken als je er vertrouwd mee bent.

TOEGEVOEGDE WAARDE
Toen er nog geen computers waren, konden we dit effect enkel met ‘klapboeken’ verkrijgen.

HINTS & TIPS
Wil je een beetje vals spelen – sorry, het proces een beetje versnellen – leg de appel dan op een warme vochtige plaats. Een zonbeschenen vensterbank boven een radiator is ideaal. Zeker als je een schoteltje met water op de radiator plaatst.Als je over een langere periode foto’s neemt, laat ons zeggen drie volle maanden, hoef je niet elke foto te gebruiken. Kies foto’s die een merkelijk verschil of evolutie (ver)tonen. Hoe meer foto’s je echter (ver)toont, hoe sneller je de slidewissel kunt instellen. Hier zit stof in voor een hele wiskundeles.

ANDERE IDEEËN
•   Laat leerlingen zelf een stuk fruit of groente kiezen om vast te leggen. Een schijf watermeloen geeft een spectaculair en snel resultaat. Dierlijke stoffen stinken snel en trekken vliegen aan. Dit vermijd je beter.
•   Puur voor het plezier kun je de slideshow van achter naar voor laten draaien en het proces in omgekeerde richting bekijken.
•   Bespreek hoe snel organisch materiaal vergaat, terwijl sommige anorganische stoffen nog in geen maanden, jaren, decennia …zelfs duizenden jaren vergaan.
•   Maak een ministortplaats in de klas met een transparante plastic doos gevuld met grond en allerlei organische en anorganische stoffen. Leg vast welke veranderingen er gedurende een bepaalde tijd wel of niet plaatsvinden. Je kunt ook een video maken waarin je hun bevindingen over het storten van afval verwerkt. Ook van een ministortplaats in een oud aquarium kun je een periodegebonden video maken. Maar pas op voor de weerkaatsing door het glas als je foto’s maakt. Met een plastic bak heb je dat probleem niet.
•   Wil je de leerlingen echt doen walgen van allerlei wegrottend materiaal dat je om evidente hygiënische redenen moeilijk naar de klas kunt brengen? Op YouTube vind je tal van dergelijke onsmakelijke filmpjes. Maar doe dit niet voor etenstijd….